‘Mijn grootste dank gaat uit naar de Mbendjele zelf'
Beursontvanger Jorin Veen vertelt over zijn onderzoek
23 maart 2021
In november 2019 ben ik samen met mijn begeleider prof. dr. Karline Janmaat en Bryndan van Pinxteren naar de Republiek Congo gereisd om de ecologische kennis van de Mbendjele BaYaka te onderzoeken. De Mbendjele zijn hedendaagse jager-verzamelaars die in het Noorden van Congo in een semi-nomadische egalitaire samenleving leven. Om bij het kamp van de Mbendjele te komen vlogen wij eerst naar Brazzaville, de hoofdstad van Congo, gevolgd door een tweedaagse busreis naar het noorden van het land. Om zo dicht mogelijk bij het bos te komen waar de Mbendjele op dat moment een kamp hadden, was er onder andere nog een boot nodig.
Onderzoeksresultaten en knollen verzamelen
De Mbendjele boden een unieke kans om onderzoek te doen naar foerageertechnieken. Voor foerageren, het zoeken en verzamelen van voedsel, zijn goed ontwikkelde technieken en uitgebreide ecologische kennis vereist. Mogelijk worden deze al vanaf een jonge leeftijd ontwikkeld. Voor mijn onderzoek ging ik gedurende vijf maanden met de kinderen het bos in, om te kijken wat zij verzamelen en eten. Het was indrukwekkend om te zien hoe goed zij waren in het verzamelen van vissen, knollen, honing, vruchten en het herkennen van voedselbomen.
Naast inzichten geven in de ontwikkeling van foerageertechnieken en kennis tijdens de jeugd, hoop ik dat dit onderzoek ook bijdraagt aan de bescherming van de unieke levensstijl van de Mbendjele. Hun leefgebied wordt door het kappen van bomen steeds kleiner.
Verrast door het coronavirus
Ondanks dat de reis eerder dan gepland eindigde wegens de coronapandemie, heb ik een indrukwekkende ervaring gehad. Niet eerder is het dieet van de Mbendjele over meerdere seizoenen op deze manier beschreven. De resultaten van het onderzoek worden gebruikt voor mijn masterscriptie aan de Universiteit van Amsterdam. Het is de bedoeling om de resultaten uiteindelijk om te zetten in een publicatie. Ook zijn er meerdere vervolgonderzoeken mogelijk.
Het onderzoek was in samenwerking met het Max Planck Institute en het Institut de Recherche en Sciences Exactes et Naturelles (IRSEN). Mijn grootste dank gaat uit naar de Mbendjele zelf, voor mij verwelkomen in hun kamp, hun taal leren, en laten meedoen in hun bijzondere en interessante muziek- en dansactiviteiten. Ook wil ik graag het Studiefonds Gouda de Vries van het Amsterdams Universiteitsfonds bedanken voor het mede mogelijk maken van deze unieke reis en het onderzoek. Zoals de Mbendjele zouden zeggen: Esengo ike!
Disclaimer: Voor zowel het onderzoek als het gebruik van de foto’s is de geïnformeerde toestemming verkregen van de kinderen en diens ouder(s)/verzorger(s). Voor eventuele verdere verspreiding van de foto’s dient eerst toestemming gevraagd te worden aan prof. dr. Karline Janmaat en Jorin Veen.