Onderzoek naar nieuwe procedure voor eerlijk schooladvies

Nieuw onderzoek verbetert kansengelijkheid in het onderwijs

7 november 2023

Krijgt ieder kind uit groep 8 het juiste schooladvies? Uit onderzoek blijkt helaas dat kinderen uit kansarme milieus vaak een minder kansrijk advies krijgen dan hun ‘kansrijke’ klasgenoten. Ook als ze dezelfde resultaten behalen. Mede hierom moeten basisscholen vanaf volgend jaar hun schooladviesprocedure verplicht vastleggen. UvA-onderzoeker Sara Geven denkt echter dat dit niet voldoende is: ‘Docenten interpreteren die regels vaak verschillend, waardoor er alsnog verschillende adviezen ontstaan.’ Daarom ontwikkelt zij samen met scholen een wetenschappelijk onderbouwde adviesprocedure die écht bijdraagt aan kansengelijkheid. Geven vertelt hier meer over haar onderzoek.

Onderzoek naar adviesprocedure

In Nederland krijgt ieder kind aan het eind van de basisschool een schooladvies dat bepaalt tot welke vervolgopleiding het kind toegang heeft. Geven doet al een aantal jaar onderzoek naar dit advies. Op het gebied van schooladviezen spelen namelijk verschillende dingen die voor kansenongelijkheid zorgen. ‘We zien al jaren dat leerlingen uit kansarmere milieus ook minder kansrijke schooladviezen krijgen,’ vertelt Geven. ‘Dit betekent ook dat een leerling uit een kansrijk milieu met een vmbo-score op de eindtoets sneller alsnog een vwo-advies krijgt.’ Maar het schooladvies hangt niet alleen af van kenmerken van leerlingen; het verschilt ook tussen scholen en leerkrachten. Uit het onderzoek van Geven kwam bijvoorbeeld dat leerkrachten de beslisregels in de adviesprocedures die scholen gebruiken niet altijd als duidelijk ervaren. 'Leerkrachten interpreteren dezelfde adviesprocedure verschillend. Dezelfde leerling zou daardoor op een andere school of bij een andere leerkracht een ander advies kunnen krijgen.'

Interpretatieverschil en kansenongelijkheid

Een nieuwe adviesprocedure kan zorgen voor meer bewustwording van de implicaties van het meewegen van bepaalde factoren. Vanaf volgend jaar zijn alle basisscholen door de overheid verplicht om hun adviesprocedure vast te leggen. Hoewel dat volgens Geven een goede stap is, lost dit het probleem niet helemaal op. Docenten interpreteren zo'n procedure namelijk op verschillende manieren. 'Ze vertelt: ‘Mijn onderzoek suggereert bijvoorbeeld dat het belangrijk is om in je procedure te zeggen dat leerkrachten de thuissituatie van een leerling niet mogen gebruiken om een lager advies te geven. Maar als dat er op een ambigue manier in staat, of het wordt op een andere manier geïnterpreteerd dan bedoeld, dan kan het zijn dat de procedure nog steeds niet werkt.’ Als bepaalde informatie daardoor bij de eerste leerling wel wordt meegenomen en bij de tweede niet, ontstaat kansenongelijkheid.

Echt impact maken

Geven ontving in 2018 een Veni-subsidie van de NWO om onderzoek te doen naar ongelijkheid in de schooladviezen. 'Toen die was afgelopen, had ik heel veel data verzameld, maar de uitwerking en vertaling naar de praktijk was nog niet klaar. Om echt impact te maken met het project wil ik nu samen met scholen procedures gaan uitwerken die effectief zijn voor gelijke kansen en ook daadwerkelijk op eenzelfde manier geïmplementeerd worden door docenten,’ vertelt ze. Voor dat onderzoek heeft zij extra geld nodig. Helpt u Geven om écht impact te kunnen maken met haar onderzoek?

Draag bij aan eerlijk schooladvies