SLE is een auto-immuunziekte die voornamelijk vrouwen tussen de 15 en 45 jaar treft, maar ook mannen kunnen SLE ontwikkelen (ongeveer 1 op de 10 patiënten is man). De symptomen lopen erg uiteen. Een kenmerkend symptoom is de vlinderuitslag (butterfly rash), een rode huiduitslag die zich over de neusvleugels en wangen verspreidt. Andere veelvoorkomende klachten zijn gewrichtsontstekingen en vermoeidheid, maar ook bijvoorbeeld nierontstekingen, ontstekingen aan het hartzakje, en in zeldzame gevallen psychoses kunnen symptomen zijn. De veelzijdigheid van de symptomen maakt SLE een uitdagende aandoening om te herkennen en behandelen. 

Defect mechanisme veroorzaakt complicaties 

Dankers richt zich op het proces waarbij het immuunsysteem van de moeder de baby en placenta accepteert ondanks genetische verschillen. Bij vrouwen met SLE lijkt dit proces verstoord. ‘De placenta is van de baby en is dus eigenlijk een vreemd lichaam in een vrouwen lichaam. Normaal gesproken zorgt de placenta ervoor dat het immuunsysteem van de moeder wordt gekalmeerd en het vreemde lichaam accepteert,’ legt Dankers uit. ‘Bij SLE is dat mechanisme mogelijk defect en daardoor ontstaan complicaties als zwangerschapsvergiftiging en vroeggeboorte.’ 

Bij sommige auto-immuunziekten nemen de verschijnselen tijdens de zwangerschap af. Een opvallend kenmerk van SLE is dat dat niet gebeurt:; de ziekteactiviteit vermindert tijdens de zwangerschap niet. Dit maakt het des te belangrijker om te begrijpen hoe SLE de interactie tussen het immuunsysteem en de placenta beïnvloedt. 

Bolletjes bootsen de buitenste laag van de placenta na 

Dankers bouwt een geavanceerd model van de placenta in het laboratorium om deze interacties te bestuderen. ‘We groeien placentacellen op bolletjes in een bioreactor, om de buitenste laag van de placenta na te bootsen,’ legt ze uit. ‘Hier voegen we immuuncellen van SLE-patiënten aan toe om te onderzoeken hoe deze cellen reageren op placentasignalen.’ 

Op dit moment worden voor het model nog placentacellen gebruikt uit een kankersoort. Dankers wil  vanuit daar over stappen naar cellen die beter overeenkomen met echte placentacellen. ‘We willen zien of de immuuncellen van SLE-patiënten anders reageren dan die van gezonde vrouwen,’ aldus Dankers. 

Behandelingen die zwangerschapscomplicaties voorkomen of verlichten  

Het onderzoek biedt hoop op doorbraken in de zorg voor vrouwen met SLE. ‘Als we begrijpen wat er misgaat, kunnen we mogelijk voorspellen wie complicaties ontwikkelt en zelfs proberen dit proces te corrigeren,’ zegt Dankers. Op de langere termijn kan dit leiden tot behandelingen die zwangerschapscomplicaties voorkomen of verlichten. 

Daarnaast heeft het onderzoek potentieel om verder te reiken dan SLE. ‘We hopen onze bevindingen uit te breiden naar andere auto-immuunziekten en zelfs naar de rol van het immuunsysteem bij gezonde zwangerschappen,’ voegt ze toe. 

Dankers’ onderzoek wordt mede mogelijk gemaakt door het AUF Startstipendium. ‘Met deze beurs kan ik een analist aannemen om me te helpen bij het opzetten van de modellen,’ vertelt ze. Het biedt haar de kans om in een jaar tijd de basis te leggen voor een waardevol onderzoeksmodel. ‘Dit onderzoek past binnen onze bredere onderzoekslijn naar zwangerschapscomplicaties bij SLE, waarvoor ik samen met Dr. Irene Bultink, Dr. Marjon de Boer en Dr. van Baarsen de FaMaLE studie heb opgezet (Failing Maternal-Fetal Tolerance in SLE). Hierin volgen we vrouwen met SLE tijdens hun zwangerschap, en met het nieuwe model kunnen we direct de reacties van hun immuuncellen koppelen aan hun zwangerschapsuitkomsten.’  
 
‘Ik denk dat dit model mijn onderzoek en het bredere veld van voortplantingsimmunologie een enorme boost kan geven,’ zegt ze. Dankers heeft grote ambities. ‘Ik wil dit onderzoek verder uitbreiden en bijdragen aan de ontwikkeling van een model dat écht iets kan betekenen voor patiënten,’ zegt ze. Haar droom is om voortplantingsimmunologie stevig op de kaart te zetten, niet alleen voor SLE, maar ook voor andere aandoeningen: ‘Elke stap die we zetten, brengt ons dichter bij een toekomst waarin zwangerschappen voor vrouwen met SLE veiliger zijn. Dat is de ultieme beloning.’